Niedoczynność tarczycy. Objawy, leczenie, poprawa konwersji, odchudzanie.

Choroby tarczycy diagnozowane są stosunkowo późno. Mało kto łączy nagły wzrost masy ciała, na który nie skutkuje ani ćwiczenia, ani restrykcyjna dieta z tarczycą. Z tego wpisu dowiecie się co wpływa na pracę tarczycy, jak poprawić konwersję oraz jaką diagnostykę wykonać, kiedy pojawiają się objawy choroby.

HORMONY TARCZYCY

Tarczyca to gruczoł, który waży 25-60 gramów. Wydziela hormony: tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3), a kontrolę nad nimi sprawuje hormon tyreotropowy TSH wytwarzany przez przysadkę mózgową. T4 jest formą nieaktywną. Aktywną postacią hormonu jest T3, więc aby tarczyca działała prawidłowo musi dojść do konwersji, czyli przekształcenia się T4 w T3. T3 w 20 % procentach produkowane jest przez tarczycę, pozostałe 80 % pozyskuje się przez konwersję głównie w wątrobie, nerkach oraz jelitach.

Hormony tarczycy mają wielki wpływ na procesy zachodzące w całym organizmie, w tym na:

• Wzrost organizmu
• Rozwój płodu
• Układ sercowo-naczyniowy
• Czynność nerek
• Zdrowie szkieletu
• Odporność
• Układ pokarmowy
• Przemianę materii
• Libido
• Ośrodkowy układ nerwowy – humor, samopoczucie, koncentrację.

To odpowiedź na pytanie, dlaczego mając niedoczynność tarczycy możesz mieć insulinooporność, zaparcia czy też podwyższony cholesterol.

OBJAWY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY

Jeśli nagle, bez wyraźniej przyczyny i zmiany diety pojawiają się takie objawy jak:

• zaparcia
• uczucie zatrzymania wody
• towarzyszy Ci ciągłe uczucie zimna, masz zimne dłonie, stopy
• pojawiają się problemy z cerą (suchość i trądzik)
• zaczęły wypadać włosy
• czujesz się zmęczona, apatyczna
• masz łamliwe paznokcie
• jesteś bardziej nerwowa, krzyczysz bez powodu, nie radzisz sobie z emocjami
• dodatkowe kilogramy bez zmiany diety

to znaki od organizmu, że coś jest nie tak. Nie ma co zwalać na jesienne czy wiosenne przesilenie, PMS i stres.

UTRZYMUJĄCE SIĘ OBJAWY POMIMO STOSOWANIA LEKÓW

Zdiagnozowane osoby na niedoczynność tarczycy leczeni są farmakologicznie poprzez podanie wolnej tyroksyny (FT4). Są to składniki leków: Euthyroxu i Letroxu. Tak jak pisałam wcześniej T4 jest formą nieaktywną. Aktywną postacią hormonu jest T3, więc aby tarczyca działała prawidłowo musi dojść do konwersji. Tutaj jest problem, bo w wielu przypadkach, pomimo stosowania leków wyniki badań nie poprawiają się i objawy fizyczne nie ustępują. Problemem jest konwersja i należy znaleźć przyczynę zaburzeń.

TARCZYCA POTRZEBUJE AKTYWATORÓW

Aby wyprodukować hormony aktywne formy hormonów tarczycy organizm potrzebuje, między innymi selenu, cynku, żelaza, jodu, witaminy D3, witaminy B12. Jod wchodzi w skład T3 oraz T4. Bez wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz selenu nie ma mowy o konwersji. Kolejne bardzo ważne składniki to magnez, który pomaga przyswajać jod, witamina C oraz białko. Bez białka nie wytworzymy hormonów tarczycy. Bez podaży białka nie będzie mowy również o ferrytynie. Ferrytyna to białko, które magazynuje żelazo. Optymalny poziom ferrytyny to około 70 ng/ml. Jeśli pojawia się wysoki poziom żelaza we krwi, a obserwujecie niską ferrytynę to znak, że brakuje żelaza w tkankach. W efekcie tego będą wypadały włosy i pojawią się inne objawy niedoboru żelaza.

TO ZABURZA PRACĘ TARCZYCY:

• niedobory składników odżywczych

Diety restrykcyjne, sokowe, detoksy sprzyjają niedoborom. Dieta 1000 – 1200 kcal nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na niezbędne składniki odżywcze potrzebne do produkcji hormonów. Kluczowy jest również błonnik, który stanowi podłoże dla rozwoju bakterii acydofilnych.

• Stres

Tarczyca bardzo nie lubi stresu. Wytwarzany w stresie kortyzol zaburza konwersję T4 do T3, ale i też prowadzi do przekształcenia się T3 do rT3, czy tzw. odwrotnego T3. Rt3 jest nie aktywną formą T3 i na nasz organizm nie działa. RT3 wytwarzane jest również przy niedoborze witamin z grupy B oraz zbyt niskiego indeksu glikemicznego diety. W sytuacji, kiedy jest głód, ale taki permanentny to organizm celowo zwalnia metabolizm, aby przeżyć. To właśnie rT3 ma tutaj kluczową rolę. Podwyższony poziom kortyzolu również będzie zmniejszał zdolność wątroby do usuwania nadmiaru estrogenu, który blokuje konwersję T4 do T3.

• Nadmiar estrogenów

Za wysoki poziom estrogenów blokuje czynność tarczycy, ale też przyczynia się do powstawania nowotworów piersi u kobiet. Hiperestogenizm powstaje wtedy, kiedy pojawia się zbyt dużo estrogenu w stosunku do progesteronu. Jeśli bierzecie już leki, a objawy dalej występują to badamy poziom estrogenu i kortyzolu. Tym bardziej jeśli stosujecie antykoncepcję hormonalną opartą na estrogenie. Estrogeny znajdują się w mięsie z przemysłowych hodowli, ale też produkuje je również tkanka tłuszczowa. Jakie produkty usuwają estrogeny? Na pewno bakłażan, ziemniaki, papryka, pomidory, gruszka, pestki dyni, jabłka, herbata zielona, z mniszka, nagietka.

• Brak snu

To jak śpimy, ile śpimy będzie miało wpływ na prace tarczycy. Gdy przez dłuższy okres czasu śpimy poniżej 6 godzin na dobę, dochodzi do szeregu zaburzeń funkcji endokrynologicznych. Deprywacja snu może prowadzić do zmian w czynności tarczycy – zwiększone zostaje wydzielanie TSH, co w dłużej perspektywie może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Z drugiej strony, kiedy tarczyca już wytwarza zbyt mało lub zbyt dużo hormonów zaburza to metabolizm organizmu, co może wpływać na sen. Kiedy śpimy krótko zmniejsza się wrażliwość na insulinę, co skutkować może rozwojem cukrzycy typu 2. Niewyrównana glikemia także oddziałuje na prace tarczycy.

• Zły stan jelit

Aby doszło do konwersji T4 do T3 potrzebujemy sulfatazy, enzymu, który jest produkowany przez bakterie jelitowe. Jeśli zmagasz się ze wzdęciami, biegunkami, zaparciami, bólami brzucha to koniecznie musisz zadbać o jelita. Możesz łykać coraz większą dawkę hormonów, ale objawy pozostaną. Konieczne będzie wprowadzenie diety, w celu usprawnienia pracy jelit. Tutaj pomocny będzie błonnik, który stanowi podłoże do rozwoju dobroczynnych bakterii jelitowych.

Na pracę tarczycy wpływa także:

• Niski progesteron – obniża T4 i T3
• Wysoka prolaktyna – blokuje TSH
• Infekcje, np. candida, Helicobacter Pylori
• Anemia

DIAGNOSTYKA

Aby ocenić w pełni pracę tarczycy warto wykonać: FT3, FT4, TSH, anty-TPO, anty-Tg, dodatkowo usg tarczycy. Lekarz po uzyskaniu wyników i pełnego wywiadu ustala dalsze kroki postępowanie. Do jakich wyników dążymy?

Dobre stężenie TSH nie przekracza 2 mIU/l (wynik oczywiście zależny również od wieku, im człowiek starszy tym TSH może być wyższe). Do tego FT3 i FT4 powinny wychodzić powyżej 50 %, a wręcz na poziomach 70-80%. Kiedy dostajemy wyniki badań krwi pod kątem parametrów tarczycowych, warto je przeliczyć na wartości procentowe, korzystając z kalkulatora, który znajdziemy wpisując w wyszukiwarkę internetową hasło „kalkulator tarczycy”.

Jak wyglądałyby wyniki osoby z prawidłowo pracującą tarczycą?

• TSH – 1,5 mIU/l,
• FT4 – 19 pmol/l [12-22 pmol/l] 70 %
• FT3 – 5,51 pmol/l [3-6 pmol/l] 83,67%

JAK PRAWIDŁOWO PRZYJMOWAĆ EUTHYROX I LETROX

• Lek najlepiej wziąć rano na czczo minimum 1 godzinę przed śniadaniem lub wieczorem 3 godziny po kolacji. Lek popijamy tylko i wyłącznie wodą.
• Kawa zmniejsza wchłanianie leku, dlatego warto zachować odstęp około 2-4 godzin między lekiem a kawą.
• Ze względu na wapń oraz laktozę, które utrudniają wchłanianie leku warto w wyeliminować spożycie produktów nabiałowych na pierwsze śniadanie. Zaleca się 4 godziny odstępu. Podobne rekomendacje dotyczą produktów sojowych.
• Nie suplementujemy żelaza, cynku, selenu w sąsiedztwie leku, które również zmniejszają wchłanianie leku.

Tarczyca to bardzo niewielki gruczoł, natomiast jest sterownikiem całego organizmu. Pierwszym objawem, który my często kobiety w pierwszej kolejności zauważamy to dodatkowe kilogramy, które pojawiły się bez wyraźniej zmiany diety. Przy problemach z tarczycą obniża się podstawowa przemiana materii o około 30 %, co oznacza, że zmniejsza się dzienne zapotrzebowanie kaloryczne. Co w takim razie z dietą? Czy ma wpływ na pracę tarczycy? Oczywiście, że tak! Dieta ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Następny wpis będzie poświęcony w całości diecie w chorobach tarczycy.

Literatura

1. Ihnatowicz, E. Ptak – Masz to we krwi
2. Wetherell – Tarczyca, jak rozpoznać objawy choroby
3. Stolińska H., Wolańska D., Składniki pokarmowe istotne w niedoczynności tarczycy, „Żywienie człowieka i metabolizm” XXXIX (3), 2012, 221–231
4. Szwajkosz K., Wawryniuk A., Sawicka K., Łuczyk R., Tomaszewski A.. Hypothyroidism being caused by chronic autoimmune inflammation of the thyroid gland. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(5):41-54. eISSN 2391-8306